Devil is in Details!

 

 Once we had finalized the EBC trek, it was time for planning the details. From the Annapurna Circuit trek experience, I had learned a few things about what not to bring and what is a must-haves. Even then I had to research a lot this time around because last time I went without any preparation and literally within 20 days of deciding to go and being on the trek. I will list out things that I considered for selecting specific brands/items and provide my reasoning. I am not affiliated with any brand, so don't worry looking for coupon code for discounts from my blog :)

Clothing:-

Typically for any higher-elevation treks, one should consider dressing in layers. The base layer is a body hugging layer, the middle layer- which is typically fleece of any kind, top layer- can be down jacket (artificial ones are better if you have to consider the rain/snow factor, whereas, traditional down jacket with down feathers are more compact/packable, lightweight and provides great warmth), and a top shell which is your waterproof layer jacket-this can be used as a rain jacket or wind jacket.

Considering the weight limitation as well as the possibility of going without showering for days, Merino wool wins all the tick marks- moisture-wicking, odor-resistant, light-weight, durable, and super light in weight. I chose Metarino brand for purchasing base layers as well as t-shirts from Amazon. Of course, these are not budget-friendly options. If you are looking for budget-friendly options then choose any exercise clothes which are moisture-wicking, and quick-dry material.

For pants, I highly recommend Columbia SPF protected pant, Prana Halle (most durable) trekking pant and Stoic fleece lined legging. For the summit days (in this case, EBC)/highest peak hiking days/nights, we need snow pants as well, as the temperatures are typically well below zero. I bought the snow pant from Amazon (read budget-friendly) and they should be sufficiently warm with base layers.

For jackets, I chose to get one made by Mountain Hardware Ghost Whisperer down jacket, REI- Rainier Jacket for wind/rain resistance (light-weight, packable and with pit zips let you dump excess heat) and REI Co-op Swiftland Insulated Running Jacket as my fleece/middle layer jacket. The general criteria that I consider while selecting these jackets were moisture-wicking and packable. Since we will be wearing the mid-layer jacket practically every day it had to be soft, comfortable, and not too warm. Once we start walking we tend to generate enough body heat that we won't need super-warm mid-layer. There is a saying in mountains, start bold-stay cold! Consider that as you start hiking in the morning, you will end up removing layers sooner or later. So your backpack should have enough room for storing jacket/s.

Apart from these layers, you will need a beanie to cover your head and ears, a sun/rain cap, sun hat to provide coverage for your ears and neck. Sun could be really harsh at higher elevations, and sun-burn is a real risk! Carry a buff or two which are not too thick, so that you can possibly cover your face/nose to protect from the dust. And a thick/fleece balaclava for colder nights. You will need two type of gloves- one for everyday wear and one for waterproof/snow days. Since we will be walking with poles, and exposed in sun, the everyday gloves protect your hands getting chapped and/or sun-burnt. Plus, while scrambling on the rocks, you will have additional protection. Carry enough socks with you so that you can change these as needed. Wet socks will lead to blisters, so change your socks as frequently as possible. If you can carry woolen socks then you can reduce the quantity and just air them out from time to time.

Shoes should be something you can rely on wearing for days, so be picky about shoes. I prefer ankle-length boots. I have used Oboz and Salomon, both great brands. I chose ones with gortex that is most reliable for the waterproof outer layer. So waterproof shoes are a kind of controversial concept. Because water can still enter inside if you are dipping your feet in any water source deeper than your ankle! So think about that factor too.

Having said that I am listing out my entire checklist here for future reference, please feel free to ask for anything specific.

Category	Item
Clothes	Fleece Jacket
Clothes	Rain/Wind Jacket
Clothes	Down Jacket
Clothes	2 Baselayers- one for day/one for night
Clothes	4 pairs of merino socks, 1 pair of thick socks for night
Clothes	4 Half sleeves tshirts
Clothes	4 full sleeves tshirts
Clothes	1 light weight SPF Protected pant
Clothes	1 Snow Pant
Clothes	1 Prana Hele type trekking pant
Clothes	1 Legging/shorts/convertible pants
Clothes	2 Night dresses
Clothes	1 pair of hiking shoes- water resistant
Clothes	1 pair of shoes for teahouses- down booties/sliders, or such.
Clothes	Inner Garments 6 to 8
Sleep System	sleeping bag liner
Sleep System	down blanket
Toiletries	tooth brush, toothpaste, shampoo-soap, facewash, hairbrush
DayPack	Sunglasses
DayPack	Cap
DayPack	Rain Cap, rain jacket, extra layer
DayPack	Beanie
DayPack	balaclava 2
DayPack	Sun/Wind resistant gloves
DayPack	Thick gloves
DayPack	Headlamp
DayPack	Band-Aids, antibiotic cream, sprain spray, Benadryl, ibuprofen, cough drops
DayPack	Hand Sanitizer, Sunscreen, Lip balm, small Vaseline
DayPack	Toilet paper, wet wipes
DayPack	Quick dry towel-mid sized
DayPack	Liquid IV packet, snacks like chocolate/nuts/salty snack, aamsula
Misc.	Nail clipper
Misc.	bhimseni kapoor
Misc.	anti perspiring spray
Misc.	blister treatment
Misc.	Dryer sheets for keeping clothes smelling fresh
Medicines	diarrhea med
Medicines	fever med, cold/cough medicine, kanth sudhark vati/ginger candy/cough drops
Medicines	diamox
Snacks in bigger bag	Seed crackers
Snacks in bigger bag	Healthy Laddu
Snacks in bigger bag	Almonds/Salted Peanuts
Snacks in bigger bag	Electrolyte packets(22)
Snacks in bigger bag	Protein powder/Chia Seeds
Cough Remedy	Dry powder of flax seeds+turmeric+ginger powder+cloves powder+jyeshth madh
Water Purifier	Aqua Mira drops from REI, Lifestraw Bottle, chlorine tablets for emergency.
Day Pack	22Ltrs from Kailas brand (Amazon find)
Duffel	Mountain Hardware 95L Duffel/Backpack

 

 

 

 

Dreaming the EBC!

 

    Since my last Nepal trip, going to the Everest base camp had been on my mind for a while. Recently my daughter started accompanying me on hiking expeditions. She has been showing enthusiasm for early morning hikes, as well as joining on long and tiring ones too. In 2022 we went to Humphrey's Peak (the tallest peak in Arizona) and the Grand Canyon rim to the river and back in one day as well. Those two hikes are must-haves for any hiker in Arizona. In the past, we had been on Havasupai hike as well. She was keen on joining on multi-day hikes and I am gaining more confidence in her capabilities than mine. Therefore, I started planning to go on an EBC trek with my daughter in 2023. This could be the last year when she can spare missing out on school and might have a relatively slow summer when she can take summer off. I started approaching my friends/contacts in India, asking for dates-pricing for EBC. Although October-November seemed to be busy months for the trekker companies to plan winter treks and they were not planning for the summer or post-April treks yet. So I had to be patient.

    Meanwhile, we went to Diwali party at a dear friend's place, and one friend randomly asked me about going on the EBC trek. He had heard that I have been on Annapurna Circuit in 2020, and thought of asking me to join the EBC trek. I immediately said yes, thinking this could be one of those plans that I seem to make with friends/family which everyone knows are never going to happen. Regardless, it seemed like serendipity for sure. A couple of weeks after that conversation, I went on a hike with another friend in our community. As always while hiking we were discussing where else we should be hiking in the future, and she asked about my next Himalayan expedition. I mentioned that I am interested in going to EBC and my recent conversation with other friends during Diwali party. She as well wanted to join us and asked me to keep posted. These were good enough signs from the universe that it is the time!

    I will not bore you with all the other details, but after filtering out many tour operators and considering the recommendations, duration, and experience we finalized on going with Open Skiez Outdoor Leadership, LLP operated by Rahul Deshpande and Leena Deshpande. They are school friends of another friend of mine who is accompanying us on this trek. Rahul and Leens have been taking Himalayan expeditions while and they introduced us to Vikas, who has summited Everest! Once we finalized the tour company, things started moving quickly. Soon enough what had started as a casual conversation started shaping up as a solid plan. As the news spread, we got friends of friends joining this trek and we finally had a total of 15 group members! 10 from Chandler, 2 from France, 2 from New Jersey, and one from India. 

    By mid-January, we started hiking regularly more or less every weekend. Rahul and Leena were keeping us informed on periodic zoom calls to go over our questions/concerns and to share the details of what to expect on this trek. Vikas as well joined on a few of the calls and asked each individual about their fitness/exercise routines/physical limitations. Soon enough Vikas shared the individual training plan for each of us for the next 5-6 weeks. So that we can be prepared for the strenuous trek. I will be honest that I have not been super regular with this plan but started being more religious about daily walks of 5-6 Km, yoga on most of the days, and weekend hikes. I added squats and lunges to my weekly routine along with some plank and weight training once a week. Could I have done more, yes, but did I do it? No, and time will tell if this was enough or not. Honestly, I feel each trek is different, I would even say every hike experience varies a lot depending on how you slept last night, your attitude, hydration, food intake, weather, elevation, and so many other factors dictate how you feel on each hiking day. So I am not going to worry about if I am prepared or not and believe in the famous saying that mountains will take care of us!

दुग्ध-शर्करा योग

     

मध्यंतरी एक अप्रतिम सिनेमा बघितला- नजर अंदाज! बघितला नसेल तर आवर्जून बघा. हा लेख सिनेमाच्या परीक्षणासाठी नाहीये, नाहीतर उगाच गैरसमजूत व्हायायची. हा सिनेमा मनात घर करून राहिला ते त्यातल्या गाण्यांसाठी आणि कुमुद मिश्राच्या सहज-सुलभ अभिनयासाठी. त्या सिनेमात दोन गाणी आहेत- "एक आधी कहानी थी ..." आणि ".. जादू.." अक्षरशः पंधरा-वीस मिनिटांत आपल्याला पहिल्या प्रेमाची, ताटातुटीची आणि पूर्णतेची कल्पना येते. 

    कुमुद मिश्रा जन्मतः आंधळा असतो आणि आपल्या पहिल्या प्रेमापासून स्वतःला दूर ठेवतो आयुष्यभर. आयुष्याच्या सांजवेळी पुन्हा एकदा तिला मनापासून भेटावसं वाटत असतं. आणि ते दोघं भेटतातही. त्यानी ना सांगताच तो आल्याबरोबर ती त्याच्या आवडीची खांडवी करायला घेते. त्या खमंग फोडणीच्या वासानेच तो तृप्त होतो. जेव्हा ती खांडवी तो तोंडात घालतो तेव्हाचा त्याचा अभिनय खूप काही सांगून जातो. अतृप्ततेला अत्युच्च समाधानाची पावती असते. संपूर्ण सिनेमात डोळे बंद असूनही ह्या सीनमध्ये त्याचे ते बंद डोळे खूप काही सांगून जातात. 

    संध्याकाळी नदीवर जेव्हा ते दोघे भेटतात ती भेटही खूप हळवी करून जाते. तिचं आता लग्न झालंय त्याच्याच जिवलग मित्राशी. त्यामुळे तो अजूनही मर्यादा सांभाळूनच तिच्याशी बोलतोय. आणि ती मात्र त्या क्षणांसाठी भूतकाळात जाऊन पोहचलीये. त्यांच्या भेटीत, त्याच्या तिला "बघण्यात" काहीच वावगं वाटूच शकत नाही. ती त्याला विचारते की न बघताही कोणी एखाद्यावर इतकं प्रेम कसं काय करू शकतो? खरंच की असे प्रेम कोण करू शकेल? न बघता तिच्यावर मनापासून प्रेम करून, तिच्या जीवनात आपण अडथळा बनू नये म्हणून स्वतःहून दूर जाऊन, इतकी वर्षं एकमेकांशी काहीही संबंध न ठेवताही इतक्या वर्षांनी समोर आल्यावर ती एकांतात भेटायला येईलच ही खात्री! अशा प्रेमाला सलाम!

    अशा वेळी राधा-क्रुष्णाची आठवण काढल्याशिवाय राहवत नाही. राधेचं लग्न झालं होतं. ती क्रुष्णाहून नक्कीच वयाने मोठी होती. राधा-क्रुष्ण फार-फार तर ४-५ वर्षं एकमेकांच्या सहवासात आले असतील, बरोबर? तरीही प्रेमाचं बेमिसाल उदाहरण म्हणून, सोलमेट्स म्हणून राधा-क्रुष्णाचंच नाव घेतलं जातं नं? मान्य आहे की, त्यांचं प्रेम उदात्त होतं, युगानंयुगं चालत आलं होतं. वादच नाही त्याबद्दल. आणि आपल्यासारख्या सामान्यांची लायकीही नाही ते पूर्ण समजून घेण्याची. पण असं प्रेम उलगडण्यासारखं, व्यक्त होऊन समजावण्यासारखं नसतंच मुळी. ते अनुभवायचं असतं. मनाच्या कुपीत सांभाळून ठेवायचं असतं. आणि ते समजून घेणारं कोणी मिळालंच तर दुग्ध-शर्करा योग!  

परीकथेतील राजकुमारा...

    ह्या वर्षीचा व्हॅलेंटाईन तिच्यासाठी खास होता, लग्नांनंतरचा पहिलाच! इतकी वर्ष बाकीचे प्लॅन्स करत असताना, ह्या दिवसाची तिनं कित्ती स्वप्न रंगवली होती. पण ठरवून जुळवून केलेल्या लग्नात त्याचा अजून फारसा थांगपत्ता लागत नव्हता. जेमतेम तीन महिने झालेले लग्नाला. एखादा पुसटता स्पर्श अजूनही अंगावर काटा फुलवत होता. त्यातून घरात जॉईंट फॅमिली असताना तिची फारशी अपेक्षाही नव्हती. पण तरीही मनात हुरहूर होती. निदान एखादा गुलाब मिळावा, किंवा सकाळी पोळ्या करत असताना त्यानं हळूच कानात येऊन म्हणावं,"Will you be my valentine?" 

    किंवा तो भलताच रोमँटिक असेल तर त्यानं सुचवावं, "आपण सुट्टी घेऊन आजचा दिवस खास एकमेकांबरोबर घालवूया. कॉलेज बंक करायचो तसं आज ऑफिस बंक करून मस्त भटकूया. तुझ्या आवडत्या माटुंग्याला जाऊन साऊथ इंडियन नाश्ता करूया आणि मग दोघं मिळून खरेदी करूया. मग तुझ्या आवडीची मुव्ही बघू, मस्त चायनीज हादडू आणि संध्याकाळी मरीन ड्राईव्हवर भटकूया. रात्री खूप उशिरा घरी येऊ, मग तू तो हनिमूनला घातलेलास ना तो गाऊन घालाशील नं?" नुसत्या कल्पनेनंच तिच्या गालावर गुलाब फुलत होते. मध्यमवर्गीय कुटुंबातून आलेल्या तिला ह्यापेक्षा जास्त काही सुचतही नव्हतं. 

    पूर्वी कधी तरी वाचलेल्या कादंबरीतल्या हिरोसारखा असला तर तो? अरे बापरे! मग तो येईल, म्हणेल , "तुझ्यासाठी ना एक सरप्राईज आहे, तू दोन दिवस सुट्टी टाक." मग तो माझ्या डोळ्यांवर पट्टी बांधेल आणि गाडीत बसवेल. पट्टी उघडल्यावर कळेल की आपण ताजच्या लॉबीत उभे आहोत. इतके दिवस गेटवेवर उभं राहून जे लांबून बघायचो तिकडे आज आपण राहणार आहोत! संध्याकाळी त्यानं सनसेट क्रूझ बुक केली असेल. त्यासाठी त्यानं माझ्यासाठी छानसा स्ट्रॅपलेस गाऊन आणला असेल, रोमँटिक मूव्हीजमध्ये असतो ना अगदी तसाच! जो मला अगदी मापात बसेल. तोही ब्लॅक ब्लेझर, व्हाइट शर्टमधे रुबाबदार दिसेल. मग आमच्यासाठी खास एक टेबल बुक असेल त्यावर कॅण्डल लाईट डिनर असेल. आम्ही दोघं छानसा बॉल डान्स करू, जसं काही वर्षानुवर्षं गणपती डान्सऐवजी गिरगावात ह्याच स्टेप्स गिरवत होतो. स्वप्नरंजनातही तिला हसू आलं! कुठच्या कुठे भरकटत जाते मी... 

    ह्यातलं काहीही झालं नाही तरी निदान तो अन-रोमॅण्टीक नसावा. "वर्षातले सगळेच दिवस सारखे असतात, प्रेमासाठी काय हे परदेशी चोचले!", असं म्हणणारा तर नक्कीच नसावा. पण आता काय पदरी पडलं आणि पवित्र झालं. लग्नाआधी ह्या अपेक्षाही जुळवायच्या असतात हे कोणी सांगितलंच नव्हतं. काहीही झालं तरी जुळवून घ्यायचं, हेच संस्कार देऊन तिची पाठवणी झाली होती-चारचौघींसारखी. त्यामुळॆ तेराच्या रात्री तिनं ह्या सगळ्या विचारांना आवर घातला. अजूनही त्यानं काही सांगितलं नव्हतं. त्यामुळे उद्याच्या डब्याची तयारी करून, त्यातल्या त्यात उद्या डब्यात बीट बदामाच्या आकारात कापून देऊ अशा विचारानं तिनं बीट उकडवून ठेवलं. उद्या काही विशेष आहे हे घरच्या कोणाच्या गावीही नव्हतं आणि त्याच्या तर मुळीच नाही. उगाच राग-राग आल्यासारखं झालं. पण मग स्वतःलाच समजावलं कि, त्याला माझ्या मनात काय-काय चाललंय ह्याचा कसा पत्ता असेल? उगाच काय रागवायचं. जाऊदेत उद्या लंच टाईमला खाली उतरून कॅडबरी घेईन आणि एकटीच खाईन, लग्नाआधी खायचे तशी. अशी समजूत घालून, उद्याचा अलार्म लावून ती झोपायला गेली. तो तर एव्हाना घोरूही लागला होता. 

    सकाळच्या गडबडीत वॅलेन्टाईन वगैरे विसरलंच गेलं. हिच्या पोळ्या होईस्तोवर सासूबाईंनी बीटाची खसखस किसून कोशिंबीर करून टाकली आणि बीटाचे बदाम हिच्या कल्पनेतच हसू लागले. पटापटा आवरून, डबे घेऊन ते दोघे खाली उतरले. त्यानं स्कुटर काढली आणि ती सवयीनं मागे येऊन बसली. तसं त्यानं म्हंटलं, "ऐक नं, तुझ्यासाठी एक सरप्राईज आहे!"

Rare Love

    It’s been a long love-hate relationship with him. I am calling it a relationship but, in all honesty, it’s always been one-way (sigh)! I have struggled a lot to accept that I am in love with him. When I was young, I wondered about meeting him in person but maintained my distance. That self-dialogue that I was not good enough kept me away from him. I kept postponing spending time with him. Whenever I saw someone else with him, I was convinced that that someone else had something special that I was lacking. Eventually, I was introduced to a common circle of friends who introduced us. We started meeting in a group and that confirmed that I did want to be with him all the time! 

    It took a few years to find the courage to sneak in some time alone with him. I finally stopped worrying about “what ifs” and let me tell you that has freed me so much! My heart is finally full! I am not afraid of being caught alone with him. In fact, I have started enjoying being alone with him, sharing all my secrets, aspirations, and everything on my mind! 

    He has absolutely no idea how much I long to meet him! He welcomes me regardless of whether I am in a group or whether we meet in solitude. I don’t think it’s fair to ask that he treats me any more special than others. He’s friends with everyone who makes time for him and, like the loyal friend that he truly is, hugs everyone and lets them have everything that he has to offer. Some of our friends are picky. They want to see him only when he’s all cheerful and can be there for them. But his true friends like me accept him the way he is! Sometimes he is harsh, even unpredictable, and can hurt us unknowingly. He has always been a good listener, not saying anything but keeping everything buried inside. Occasionally all that rage erupts, and he is not in the mood for company. So, out of nowhere, he could literally throw any one of us out of his life. But that doesn’t stop us. We patiently wait for him to calm down and be ready to embrace his welcome. Love does not know any bounds, right? 

    Do you want to know, who he is? You might have seen him with me in many pictures. Well, if you are curious enough, join me on any hike and you can meet him. Sometimes he is called by a trail’s name, peak’s name, or a range, and presents himself in all shapes, and elevations, whether all green, covered by snow, or his most familiar look adorning cacti and desert vegetation. Love does not know any bounds, right?

हिरकणी

"काय गं काय ठरवलंस? आवडलाय का तुला काल आलेला मुलगा? त्यांचं स्थळ कागदोपत्री तरी छान वाटतंय. पण तसे तर सगळेच चांगले वाटतात. पण तुला आवडला पाहिजे मुलगा. तुलाच आयुष्यभर संसार करायचाय त्याच्याबरोबर. काय बोलतेय मी, रेवा? आहे का लक्ष?" "आई, मला नाही करायचंय गं लग्न इतक्यात. काय सारखी तुम्ही स्थळं आणता आणि काल तर कहरच केलाय तुम्ही. मला उशीर होतोय, मी चालले ऑफिसला, बाय!" "अगं, उत्तर तर दे, हो की नाही- एवढं तर सांग. तुला दुसरा कोणी आवडत असेल तर सांग तसं, हेही सांगितलंय ना तुला? तेही धड सांगत नाहीस तू. इथे बस थोडा वेळ. घरी आपण दोघीच आहोत आता, तर निवांत बोल थोडी माझ्याशी. आणि तुझी ट्रेन आठ अडतीसची असते, हे माहितीये मला. आहे अजून अर्धा तास." धुसफुसत रेवानी पायातली चप्पल काढली आणि पाय आपटत येऊन सोफ्यावर मान खाली घालून हाताच्या बोटांची चाळवाचाळव करत बसली. तिच्याकडे बघत अश्विनी विचारू की नको विचारू अशा संभ्रमात, मनातलं वादळ थोपवत शांत बसून राहिली. रेवा बोलायला सुरुवात करेल, अशी आशा ठेवणं फोलच होतं. शेवटी तिनंच चाचपडत सुरुवात केली. " रेवा, बाळा आतापर्यंत मी किंवा तुझ्या बाबानी कधीच तुझ्यावर कुठली जबरदस्ती केली नाहीये. आणि त्यात काही मोठेपणा नाहीये, अर्थातच. लहानपणापासून तुला हवे ते खेळ आणून दिले. तू मुलगी आहेस म्हणून अशीच वाग, असेच कपडे घाल, इतके वाजताच घरी ये असेही काही निर्बंध घातले नाहीत. तुला मेकॅनिकल इंजिनियरिंग करायचं होतं, केलंस. स्वतःच्या मेहनतीने चांगले मार्क्स मिळवून छानशी नोकरीही मिळवलीस. आता सव्वीसची होशील ह्या वर्षी. आम्हाला कायम चाकोरीबद्ध विचारात राहण्याची सवय आहे गं. एका विशिष्ट वयाच्या टप्प्यात शिक्षण, लग्न, मुलं व्हायायला पाहिजे, अशा विचारसरणीची आमची पिढी. पण सगळ्यांचं तसंच व्हयायला पाहिजे असं नाहीये नं. आता जागरूकता वाढतेय. थोडं-थोडं मी ही तुला समजून घ्यायचा प्रयत्न करतेय बाळा. पण तू बोल माझ्याशी, सांग मला तुला काय वाटतंय ते. तुला मुलांऐवजी मुली बघायला सुरुवात करू का आम्ही? की तुझी कोणी खास मैत्रीण असेल तर आण तिला घरी..." आईनी एवढा मोठ्ठा बॉम्ब टाकल्यावर रेवानी दचकून मान वर करून बघितलं. एक क्षण तिला वाटलं बोलून टाकावं सगळं मनातलं. एवढे पुढारलेले विचार आई कधी बोलू शकेल असं ह्या जन्मात तिला कधी वाटलं नव्हतं. पण तरीही तिला आपल्याबद्दल कसं सांगावं, ते रेवाला कळत नव्हतं. तिनं आईला उडवून लावलं,"काहीही काय बोलतेयस आई तू. अगं, लग्न नाही करायचंय सध्या म्हणजे काय मी लगेच लेस्बियन झाले तुझ्यासाठी! जरा इंटरनेट कमी वापरत जा. जगू देत मला स्वतंत्रपणे. लग्न झालं की ते सण-वार, सासरच्या पद्धती , जबाबदाऱ्या, नको बाई इतक्यात हे सगळं. चल, तुझ्याशी बोलण्यात माझी आठ-अडतीस निघून जाईल. पळते मी." असं बोलता बोलता ती सरसर जिना उतरून निघूनही गेली. अश्विनी मात्र ती गेल्याच्या दिशेने नुसती दिग्मूढासारखी बघतच राहिली. समीरशी ह्या विषयावर बोलणंच शक्य नव्हतं. त्याला हे असलं काही नैसर्गिक असतं हेच मुळी मान्य नव्हतं. त्याचीही काय चूक. एकंदरीतच लैंगिकता किंवा तत्सम त्याज्य विषयांवर बोलण्याची मानसिकताच नव्हती आजूबाजूच्या कोणाचीच. पण अश्विनी एच. आर. मध्ये असल्यानी तिला डायव्हर्सिटीबद्दल जाणीव होती. कोणाचीही लैंगिकता फक्त स्त्री आणि पुरुष अशा साच्यांमध्ये बांधता येत नाही. निसर्गात काळा आणि पांढरा असे दोनच रंग नसतात तर वैविध्य असतं. तसंच समलिंगी असणं, अलैंगिकता ही काही कोणाच्या प्रभावाखाली येऊन किंवा संगतीचा परिणाम होऊन झालेली तात्पुरती बाब नसते. वयाच्या तिसाव्या वर्षी हे सगळं पहिल्यांदाच ऐकल्यावर खूप सारे प्रश्न उमटले होते तेव्हा आणि परदेशातून आलेल्या कौनिसलरने शांतपणे सगळ्या प्रश्नांची संयमित उत्तरही दिली होती. घरी आल्यावर समीरशी ह्या विषयावर संवाद साधण्याचा प्रयत्नही केला होता अश्विनीने, पण व्यर्थ! वीस वर्षांपूर्वी झालेले ते संवाद आजही बदललेले नव्हते. लहानपणापासून अश्विनीला रेवाचं वेगळेपण जाणवत होतं. काय आणि कसं ते नेमकं शब्दात नाही मांडता येणार, पण रेवा इतर मुलींसारखी नाही, हे तिला कुठे तरी आत खोलवर जाणवत राहायचं. ती वयात येताना, तारुण्यात पदार्पण करताना अश्विनीने कधीच तिला कोणाबद्दल हळवं होताना बघितलं नव्हतं. रेवा अभ्यासू आहे, तिचं संपूर्ण लक्ष तिच्या गोल्सवर असते, असं समीर अभिमानाने सांगायचा. तरीही अश्विनीला कुठं तरी काहीतरी खटकत राहायचं. तिला स्वतःचे मोरपंखी दिवस आठवायचे. कोणत्याही मुलानी आपल्याकडे बघून हसलं, बोललं की त्याच्या प्रेमात पडल्यासारखं वाटणं आणि तो नजरेआड होताच आपण ते विसरूनही जाणं. खरंच किती अल्लड वय असतं ते. तासन्तास आरशासमोर असतात मुली, मुलीच काय मुलंही! केसांचा झुपका काय काढतील, हजार वेळा गुळगुळीत दाढीच काय करतील, एक-एक प्रकार करून कोणाच्या तरी प्रेमात पडण्याचे-कोणाला तरी प्रेमात पाडण्याचे ते दिवस. ते कॉलेजचे दिवस डोळे बंद करून दूध पिणाऱ्या मांजरासारखे असतात. मुलांना वाटतं की, आई-बाबांना काय कळतंय? पण ते विसरतात की , आई-बाबाही कोणे एके काळी ह्या सगळ्यातून गेलेले असतात. रेवा कॉलेजमध्ये गेल्यापासून अश्विनी तिच्याशी नेहमी मोकळेपणानी सगळ्या विषयांवर चर्चा करायची, तिची मैत्रीण बनण्याचा प्रयत्न करायची. तिच्या कुठल्या कुठल्या मित्रांवरून चिडवायचीही. पण रेवा नेहमीच उडवून लावायची. मग अश्विनीही तो विषय सोडून द्यायची. की जाऊ देत, हे दिवस अभ्यासाचेच आहेत. एक प्रकारे रेवा ह्या सगळ्याचा आता विचार करत नाहीये हे चांगलंच आहे. पण मग शिक्षण पूर्ण होऊन नोकरी सुरु झाली, त्यालाही आता चार-पाच वर्षं होऊन गेली. तरीही रेवा कोणाबद्दलच घरी काही सांगत नाही म्हंटल्यावर अश्विनीने आडून-आडून विचारून बघितलं. हिचं आपलं एकच- "इतक्यात लग्न कराय चं नाहीये मला..." सरते शेवटी पंचवीस पूर्ण झाल्यावर अश्विनी आणि समीर तिचं नाव नोंदवून आले. आधी आधी तर कोणत्याच स्थळाची माहिती तिला आवडायची नाही. हा काय भारताबाहेर राहतो, हा मुंबईतला नाहीये, ह्याचं शिक्षण किती कमी आहे, त्याला पगारच कमी आहे. एक ना दोन, काही ना काहीतरी कारण काढून ती स्थळं बाद करायची. शेवटी कंटाळून समीरने ठरवलं की आपल्याला आवडेल ते स्थळ सरळ घरीच बोलवायचं आणि बघायचा कार्यक्रम ठेवायचा. मग बघू रेवा काय करते ते. अश्विनीला खरं तर ते अजिबात पटलं नव्हतं. पण दोघंही बाप-लेक स्वतःचं खरं करणारे होते. त्यामुळे त्यांच्यापुढे अश्विनी वाद टाळायचा, म्हणून गप्पच बसायची. तर काल रात्री रेवा घरी आली तेव्हा मुलाकडचे घरी येऊन बसलेले. तिला काय बोलावं-करावं काही सुचलंही नाही. कसाबसा तो कार्यक्रम आटोपला. मुलाकडचे घरी गेल्यावर, रेवा कपडे बदलून काहीच ना बोलता झोपून गेली. समीरलाही त्याची चूक जाणवली असावी. तोही उद्या बोलू, आज झोपू देत तिला, असं म्हणून झोपायला गेला. अश्विनी मात्र रात्रभर टक्क जागीच राहिली. काही झालं तरी आता सोक्ष-मोक्ष लावायचाच, असं तिनं ठरवलं. इकडे ट्रेनमध्ये बसल्यावर रेवाचा विचार सुरु झाला. नक्की काय सांगू आईला-बाबाला? त्यांना कळेल का? लहानपणापासून त्यांना बोलताना ऐकलंय, "तुझ्या घरी बोलावशील ना आम्हाला?", "तू सासरी होऊन निघून जाशील गं आणि आम्ही बसू तुझी आठवण काढत..." "इथे आहेस तोपर्यंत लाड आहेत, नवऱ्यालाच कामाला लावशील असं दिसतंय तुझं ..." वरवर साधी-सरळ वाटणारी ही वाक्य कित्ती त्रास द्यायची मला. नाही करायचंय मला लग्न- ना मुलाशी ना मुलीशी! मला त्या दृष्टींनी आवडलंच नाही कधी कोणी! नाही म्हणता उगाच जगाला दाखवायचं म्हणून मीही मैत्रिणींमध्ये, "तो कसला हॉट आहे नं?", "भारी बॉडी बनवलीय यार त्यानी ..", अशा वाक्यांना दुजोरा देत राहायचे. पण हे असं त्यांना का वाटतं, हे कळलंच नाही कधी. २०१९ मध्ये ३७७ची बातमी आल्याने दबक्या वाजत सगळीकडे चर्चा सुरु झाली होती. मग एकदा कॅम्पफायरच्या वेळी मनाली आणि आहनानी त्यांच्या नात्याबद्दल सांगितलं. तेव्हा किती वेगळं वाटलेलं. मग पुढचे काही महिने मुलींकडे बघून आपल्याला काही वाटतंय का हे चाचपडण्यात गेले. विचार कर-करून डोक्याचा भुगा व्हायायचा. मी नक्की कोण आहे, मला कोणीच का नाही आवडत तसं? मित्र-मैत्रिणी पोत्यानी आहेत पण कोणाबद्दलच आकर्षण का वाटत नाही? माझ्यासारखे दुसरं कोणी असेल का? की मला काही मानसिक आजार आहे? कोणाला सांगताही येत नाही आणि विचारताही येत नाही. कोंडी झाली होती मनाची. इंटरनेटवर सर्च करून करून शेवटी ह्याला अलैंगिकता म्हणतात. विषमलिंगी-समलिंगी जसे असतात तसेच अलैंगिकही असतात. ज्यांना नैसर्गिकतःच कोणाबद्दलच शारीरिक आकर्षण वाटत नाही. ते वाचून जीव भांड्यात पडला होता. जगभरात माझ्यासारखे हजारो आहेत हे वाचून मन शांत झालं होतं. ते कळल्यानांतर कोण काय बोलतंय, कोणाला माझ्याबद्दल काय वाटतंय हा विचार करणंच थांबवलं. सगळं सुरळीत चालू असताना मधेच आई-बाबानी लग्नाचं टुमणं सुरु केलं. इतके महिने तर स्थळांमध्येच खोट काढून मी वेळ काढत होते, पण काल तर त्यांनी सरळ मुलालाच समोर आणून उभं केलं! आईला आता सांगणं भागच होतं. नाहीतर ती भलतेच विचार करत बसेल. पण सांगू तरी कसं? असा विचार करता करता माटुंगा कधी आलं ते कळलंही नाही. ऑफिस गाठल्यावर सगळेच विचार बाजूला पडले. दुपारी आईचा मेसेज आला की, आज आपण दोघीच आहोत रात्री जेवायला. तर आपण आज मस्तपैकी चायनीज खायला बाहेर जाऊया. बाबा त्याच्या मित्रांबरोबर जाणार होता. बाबा जेवायला नसला की त्या दोघींचा हा ठरलेला बेत असायचा. मग पटापट कामं संपवुन रेवा घरी जायला निघाली. घरी लवकर जाऊन आईसाठी आणि तिच्यासाठी मस्तपैकी भरपूर आलं घालून तिनं चहा केला. तेवढ्यात अश्विनीही घरी पोहोचली. चहाच्या नुसत्या वासानंच तिचा दिवसभराचा क्षीण निम्मा कमी झाला. चहाचे घुटके घेता-घेता त्यांच्या गप्पा सुरु झाल्या. थोडा वेळ इकडच्या तिकडच्या गप्पा झाल्यावर रेवानीच विषय काढला. "आज सकाळी अर्धवटच बोलणं झालं नं." "हो नं, तुला जायची घाई होती ना..." "आई, एक विचारू? तू मला मुली आवडतात का, असं का विचारलंस?" "अगं, सहजच. तुला लग्न कराय चं नाही म्हणतेस, मुलं नाकारतेयेस तर म्हंटलं एकदा विचारून बघावं. तुला कोण आवडतं हा तुझा वैयक्तिक प्रश्न आहे. तुला कोणीही आवडलं तरीही माझं तुझ्यावरचं प्रेम अजिबात कमी होणार नाहीये, हे माहितीये ना तुला? शेवटी तू खुश असावीस, एवढंच हवंय गं आम्हाला दोघांनाही ." "आणि कोणीच आवडत नसेल तर?" "म्हणजे?" "स्पष्टच बोलायचं झालं तर तुला LGBTQ+ बद्दल माहिती आहेच. पण त्यातल्या + बद्दल काय माहितीये?" ह्यावर अश्विनी निरुत्तर झाली. आपण पुढारलेले आहोत, आपल्याला डायव्हर्सिटीबद्दल माहिती आहे, ह्याचा वाटणारा फाजील आत्मविश्वास एका क्षणात गळून पडला. "फारशी नाही गं माहिती. तू समजावून सांग नं मला.." "कुठून सुरुवात करू? जगभरात २३च्या आसपास वेगवेगळ्या सेक्शुऍलिटीज आहेत. आपल्या भाषा अजून समृद्ध होतायेत. एवढी विविधता असते निसर्गात, जी अजून माणसांना शब्दबद्ध करताही आली नाहीये. तर त्या + मध्ये असेक्शुअल म्हणजेच अलैंगिक असाही प्रकार असतो, हे ऐकलेलंस का?" खटकन ट्यूब पेटावी तशी अश्विनी वीस वर्षांपूर्वीच्या त्या सेमिनारमध्ये जाऊन पोचली. त्यात काहीतरी उल्लेख होता खरा. "हो गं, अंधुक ऐकल्यासारखं आठवतंय. म्हणजे ज्यांना शारीरिक आकर्षण वाटत नाही तेच ना?" "हो, बरोबर. तसंच. पण त्यातही खूप व्हेरिएशन्स असतात. म्हणजे अशी माणसं प्रेमात पडू शकतात, लग्नही करू शकतात. पण त्यांचं नातं खूप वेगळ्या लेव्हलचं असू शकतं गं. ते तू म्हणतेस नं, व्यक्ती तितक्या प्रकृती, तसंच! त्यामुळे अगदी हताश होऊ नकोस. मी खूप खुश आहे माझ्या आयुष्यात. आणि पुढे मागे मी कदाचित लग्नही करीन किंवा नाहीसुद्धा करणार. पण त्यानी काहीच फरक पडत नाहीये मला!" अश्विनी सुन्न झाली. मनावरचं मळभ हळूहळू दूर होत होतं. रेवा हळूच तिच्या मांडीवर डोकं ठेवून कुशीत शिरली. सवयीनं अश्विनी तिच्या डोक्यावरून हात फिरवू लागली. मणा-मणाचं ओझं उतरून हलकं-हलकं वाटत होतं आता रेवाला. ह्यापुढचा प्रवास सोपा नसला तरीही त्यासाठी सज्ज होणं भाग होतं. रेवा तर मोकळी झाली होती पण अश्विनी मात्र हादरून गेली होती. हा समाज मुलींसाठी किती निष्ठूर होऊ शकतो हे तिनं स्वतः अनुभवलं होतं, अनुभवत होती. त्यात रेवाच्या नशिबी काय भोग असतील? इतकी वर्ष तिनं कसं सहन केलं असेल? नकळत तिचे डोळे पाझरू लागले. पण आता रडून उपयोग नव्हता. अश्विनीनं हलकेच रेवाला उठवलं. देवाजवळ दिवा लावला आणि देवाकडे हजार हत्तीचं बळ मागितलं. रेवाला तिच्या निर्णयात समर्थपणे साथ देऊन प्रत्येक पावलावर येणाऱ्या अडथळ्यांपासून वाचवण्यासाठी, तिला समजून घेऊन वर्षानुवर्ष बघत असलेल्या तिच्या भविष्याबद्दलच्या स्वप्नांना बदलण्यासाठी! तिच्यातली हिरकणी आता जिद्दीने वाटेत येणारा प्रत्येक गड सर करण्यास सज्ज होत होती.

आतूर

   

 

        आज-काल फक्त तुझाच विचार असतो मनात. कधी एकदा तुला भेटतेय असं झालंय. तुझ्या नुसत्या आठवणींनीही अंगावर काटा फुलून येतो. स्वतःशीच मी हसू लागते आणि आजूबाजूच्यांना मला चिडवण्याचं जणू निमित्तच मिळतं. तू आलास की हे करू, ते करू असं मी वर्षभर ठरवत राहते. तू आलास की, तुझ्याबरोबर लांबवर बाईकवर भटकायला जायचंय. माहितीये की, तुझ्याबरोबर बाईकवर भटकायचं स्वप्न पूर्ण होणार नाहीये. तरीही वेडं मन अजूनही आशा ठेवून आहे. बाईक नाही तरी निदान लॉन्ग ड्राईव्हवर जाऊया, आणि गाडी रस्त्याच्या कडेला थांबवून जगाची पर्वा न करता दोघंच डोळ्यात डोळे घालून हरवून जाऊया. तू माझ्याबरोबर असलास ना की, वाफाळणारा टपरीवरचा चहा सुद्धा अगदी अमृततुल्य होऊन जातो.

 महिने, आठवडे करत काही दिवस येऊन ठेपलेत. तुझ्या येण्याची चाहूल जरी लागली नं तरीही मला आपसूकच कळेल. तुझ्याआधीच तुझा गंध जीवाला वेडापिसा करेल. आणि मग ती आतुरता माझ्या रंध्र-रंधातून पाझरू लागेल. तुला जाणवतेय का रे माझी तगमग?

     तू येशील नं तेव्हा मी जगाचा शिरस्ता पाळून दुरूनच तुझ्याकडे पापणी लववत बघत राहीन. पण मला माझाच भरवसा नाहीये. तू समोर आलास की, मी धावत धावत येऊन तुला घट्ट मिठीत घेईन पण तूही दुष्ट आहेस,काही कळायच्या आधीच कदाचित तू माझ्या मिठीतुन हळूच निसटून जाशील. तू भेटलास की नुसता भासच होता, ह्या विचारांनी मग अजूनच जीवाची काहिली होईल. पण त्या पुसटत्या भेटीनी तू पुन्हा पुन्हा येऊन मला चिंब चिंब भिजवणारा आहेस, ह्याची मला खात्री पटवशील. ये रे लवकर, नको आता ताटकळत ठेवूस.

 - पावसाची आतुरतेने वाट बघणारी पक्की मुंबईकर!